A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 22 (1065) z dnia 1.08.2020

Podróż służbowa w przypadku zmiennego miejsca wykonywania pracy

Zatrudniamy pracowników budowlanych. W ich umowach o pracę jako stałe miejsce wykonywania pracy mają wskazane jedno województwo. Przez większość czasu pracują jednak na obiektach położonych na terenie całego kraju. Wyjeżdżają także na budowy zlokalizowane za granicą (na Litwę). Wyjazdy pracowników poza województwo określone jako ich stałe miejsce pracy traktujemy jako podróż służbową. Czy prawidłowo zakwalifikowaliśmy te wyjazdy jako delegację?

Raczej nie. W sytuacji przedstawionej w pytaniu wystąpienie podróży służbowej jest wątpliwe.

Ze stanu faktycznego opisanego w pytaniu wynika, że miejsce wykonywania pracy określone w umowie o pracę zostało wskazane zbyt wąsko, nieadekwatnie do faktycznego miejsca jej świadczenia.

Można wyróżnić trzy sposoby określenia miejsca wykonywania pracy w umowie o pracę:

punktowo - przez wskazanie konkretnej miejscowości (adresu),
obszarowo - gdzie miejsce pracy określone jest przez wskazanie danego obszaru (np. województwa); takie ujęcie miejsca pracy w umowie często stosowane jest w przypadku przedstawicieli handlowych, których praca wiąże się ze stałym przemieszczaniem się po określonym terenie,
ruchomo - w odniesieniu do pracowników, którzy przemieszczają się po określonym terenie, ale zatrzymują się na dłużej w danych miejscowościach w celu wykonania pracy (np. pracownicy budowlani).

Niezależnie od sposobu określenia miejsca wykonywania pracy, zapis o stałym miejscu wykonywania pracy powinien odzwierciedlać faktyczne miejsce jej świadczenia. Miejscem pracy pracowników są więc te miejscowości (obszary), w których realnie i stale (lub w przeważającej części) świadczą pracę. W odniesieniu do przedstawionej sytuacji oznacza to, że ograniczenie miejsca wykonywania pracy do jednego województwa nie odpowiada faktycznemu obszarowi wykonywania pracy, którym - jak wynika z pytania - jest cały kraj. Prawidłowo ustalonym miejscem wykonywania pracy w umowie o pracę powinien więc być cały kraj (Polska), ewentualnie ta część kraju, w którym skoncentrowana jest większość inwestycji pracodawcy - z uściśleniem, że miejscem pracy pracownika są miejscowości położone na wskazanym obszarze, w których pracodawca prowadzi swoją działalność (tu: budowy). W granicach tak określonego miejsca pracy pracownicy nie będą przebywali w podróży służbowej, jest nią bowiem - zgodnie z art. 77⁵ Kodeksu pracy - wyjazd pracownika, na polecenie pracodawcy, w celu wykonania zadania służbowego poza miejscowość siedziby pracodawcy lub poza swoje stałe miejsce pracy. Należy jednak zasygnalizować, że niezależnie od sposobu określenia stałego miejsca wykonywania pracy w umowie o pracę, występowanie podróży służbowej w przypadku pracowników mobilnych (do których w pewnym stopniu należą pracownicy budowlani) może zostać zakwestionowane.

Podróż służbowa nie może polegać na stałym wykonywaniu umówionego rodzaju pracy, ponieważ jej celem jest zrealizowanie przez pracownika incydentalnego zadania służbowego.

Praca w warunkach stałego przemieszczania się, w celu wykonywania swoich normalnych obowiązków służbowych, nie może być traktowana jako podróż służbowa. Jak wynika z utrwalonego już orzecznictwa sądowego (patrz: orzecznictwo w ramce), nie można bowiem przyjąć, że pracownik mobilny, przemieszczający się po określonym terenie w celu świadczenia swojej zwykłej pracy, przebywa jednocześnie w ciągłej podróży służbowej.

"Pracownicy, których praca z istoty polega na przemieszczaniu na pewnym obszarze, nie odbywają podróży służbowych."

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2012 r., sygn. akt II UK 284/11

"(...) Z art. 77⁵ § 1 K.p. wynika wprost, że podróż służbowa, która jest swoistą konstrukcją prawa pracy, ma charakter incydentalny. Jej podstawę formalną stanowi polecenie wyjazdu służbowego, które powinno określać zadanie oraz termin i miejsce jego realizacji. Zadanie musi być skonkretyzowane i nie może mieć charakteru generalnego. Nie jest zatem podróżą służbową wykonywanie pracy (zadań) w różnych miejscowościach, gdy przedmiotem zobowiązania pracownika jest stałe wykonywanie pracy (zadań) w tych miejscowościach. W konsekwencji wykonywaniem zadania służbowego w rozumieniu art. 77⁵ § 1 K.p. nie jest wykonywanie pracy określonego rodzaju, wynikającej z charakteru zatrudnienia. Taka praca bowiem nigdy nie jest incydentalna, ale permanentna. (...)"

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2013 r., sygn. akt II UK 104/13