Ustalenie kilku miejsc wykonywania pracy a podróż służbowa

Chcemy zatrudnić przedstawiciela handlowego. W jego umowie o pracę planujemy zapisać, że stałym miejscem wykonywania pracy będzie siedziba spółki, a także inne miejsca w kraju, zgodnie z potrzebami realizacji usług wykonywanych przez firmę. Czy w świetle takich zapisów pracownik, wykonując zadania służbowe w siedzibie pracodawcy, będzie w podróży służbowej?

NIE. W rozumieniu art. 77⁵ § 1 K.p. pracownik pozostaje w podróży służbowej, jeśli wykonuje na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy albo poza swoim stałym miejscem pracy. Pracownik w granicach swojego stałego miejsca wykonywania pracy nie przebywa w podróży służbowej (patrz ramka).

Jeden z obligatoryjnych zapisów umowy o pracę dotyczy stałego miejsca wykonywania pracy. Przepisy prawa pracy nie precyzują, w jaki sposób miejsce to ma być określone. Powinno ono jednak odzwierciedlać stan rzeczywisty, a więc określać miejsce, gdzie dany pracownik faktycznie wykonuje swoje obowiązki służbowe. Powinno też być w miarę precyzyjne.

Biorąc pod uwagę stan faktyczny przytoczony w pytaniu, można założyć, że przedstawiciel handlowy, który ma być zatrudniony, będzie należał do grupy tzw. pracowników mobilnych. Tacy pracownicy realizują swoje obowiązki służbowe na pewnym obszarze. W takim przypadku w umowie o pracę jako miejsce wykonywania pracy powinien być wskazany ten obszar. Należy jednak nadmienić, że zapis w umowie, zgodnie z którym pracodawca zastrzega sobie prawo skierowania pracownika do wykonywania pracy w dowolnej miejscowości, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami zakładu pracy, może zostać zakwestionowany jako zbyt ogólny (por. wyrok SN z dnia 16 grudnia 2008 r., sygn. akt I PK 96/08).

Pracodawca w przedstawionej sytuacji mógłby rozważyć wprowadzenie np. zapisu, że miejscem pracy będzie każda miejscowość, w której pracodawca prowadzi lub będzie prowadził swoją działalność w ramach wyodrębnionego w umowie obszaru. W przypadku przedstawicieli handlowych często spotykanym rozwiązaniem jest ustalenie stałego miejsca wykonywania pracy jako obszaru jednego lub kilku województw, ewentualnie całego kraju - pod warunkiem jednak, że taki jest terytorialny zakres działalności pracodawcy i pracownik faktycznie przemieszcza się po tak dużym terenie. W takiej sytuacji ustalenie stałego miejsca wykonywania pracy następuje bez odniesienia do miejscowości, w których pracodawca prowadzi lub będzie prowadził swoją działalność.

"(...) Nie jest zatem podróżą służbową wykonywanie pracy (zadań) w różnych miejscowościach, gdy przedmiotem zobowiązania pracownika jest stałe wykonywanie pracy (zadań) w tych miejscowościach. W konsekwencji wykonywaniem zadania służbowego w rozumieniu art. 77⁵ § 1 K.p. nie jest wykonywanie pracy określonego rodzaju, wynikającej z charakteru zatrudnienia. (...)".

Wyrok SN z dnia 10 października 2013 r., sygn. akt II UK 104/13