Zagraniczna podróż służbowa, czy oddelegowanie do pracy za granicą?

Pracownicy firmy wykonują za granicą montaż specjalistyczny linii technologicznych. W zależności od stopnia komplikacji montażu pobyt za granicą trwa od jednego do trzech miesięcy. Czy praca za granicą może być kwalifikowana jako podróż służbowa, czy raczej jest to oddelegowanie?

Rozstrzygając, czy zagraniczny wyjazd pracowników z pytania jest podróżą służbową, czy oddelegowaniem należy przeanalizować, czy spełnione są łącznie trzy cechy podróży służbowej określone w art. 77⁵ § 1 K.p.

Po pierwsze podróż służbowa musi odbywać się na polecenie pracodawcy, a tym samym wyklucza się z niej wszelkie wyjazdy, do których doszło na podstawie porozumienia pomiędzy stronami zatrudnienia. Jeśli pracodawca i pracownik zgodnie zadecydują, że przez pewien okres pracownik będzie wykonywał swoje obowiązki w innej miejscowości, znajdującej się poza siedzibą zakładu oraz poza dotychczasowym miejscem pracy, dochodzi do oddelegowania niezależnie od tego, czy jest ono uregulowane formalnie, tzn. czy strony podpisały aneks do umowy czasowo zmieniający miejsce świadczenia pracy. Nawet jeśli takiego dokumentu nie ma, w przedstawionych okolicznościach miejsce pracy ulega zmianie w sposób konkludentny, wskutek zgodnego zachowania stron.

Po drugie podróż służbowa obejmuje wykonanie konkretnego zadania służbowego. Powszechnie akceptowany jest pogląd, iż zadanie to musi być incydentalne względem pracy wykonywanej stale i systematycznie. W efekcie podróżą służbową nie będzie wyjazd, który obejmuje wykonywanie umówionej pracy w innym miejscu, niż wynikające z treści umowy o pracę. Taki przypadek cechuje oddelegowanie.

Po trzecie cechą podróży służbowej jest opuszczenie miejscowości siedziby pracodawcy, lub jeśli pracownikowi wyznaczono miejsce pracy poza tą miejscowością, opuszczenie tego stałego miejsca pracy.

Rozstrzygając, czy zagraniczny wyjazd pracowników z pytania jest podróżą służbową, czy oddelegowaniem należy więc przede wszystkim ustalić, czy odbywa się on na polecenie pracodawcy. Jeśli tak, pojawia się pytanie, czy prace przy montażu linii technologicznej można traktować jako incydentalne zadanie służbowe? Aby rozstrzygnąć tę wątpliwość, należy przede wszystkim porównać zadania realizowane w ramach montażu z umówioną pracą, którą pracownicy realizują na miejscu w siedzibie pracodawcy lub w stałym miejscu pracy. Jeśli montażyści pracują na co dzień jako pracownicy produkcji, wytwarzając w siedzibie pracodawcy elementy linii produkcyjnej, po czym np. raz do roku lub kilka razy w roku są wysyłani na montaż linii u klienta, to zadanie ma cechy incydentalności. W przypadku jednak, gdy osoby zajmujące się montażem są zatrudnione na stanowisku montażysty i jeżdżą regularnie na montaże u kolejnych klientów, zadanie realizowane wyjazdowo nie będzie różniło się w istotnych aspektach od pracy wykonywanej na co dzień. W takim przypadku nie powinna być również spełniona ostatnia cecha podróży służbowej, czyli opuszczenie stałego miejsca pracy, gdyż skoro do obowiązków pracowników należy instalowanie linii produkcyjnych, ich miejsce pracy powinno obejmować obszar, na którym pracodawca stale poszukuje klientów na swoje wyroby, np. obszar UE.