Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 21 (776) z dnia 20.07.2012

Ubezpieczenie w zagranicznej podróży służbowej jako przychód podatkowy pracownika - wyrok NSA

(wyrok NSA z 1 czerwca 2012 r., sygn. akt II FSK 2351/10).

W przedmiotowej sprawie spółka prowadziła działalność gospodarczą polegającą m.in. na wykonywaniu międzynarodowego transportu drogowego. Z tego tytułu zatrudniała kierowców. Spółka zawarła umowę ubezpieczenia, która obejmowała ubezpieczenie w trakcie podróży zagranicznej ww. pracowników i dotyczyła ubezpieczenia kosztów leczenia i usługi assistance oraz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Ubezpieczenie nie było przypisane indywidualnie do konkretnego pracownika. W razie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, bądź też w razie zwiększenia lub zmniejszenia liczby pracowników, spółka aktualizowała jedynie listę pracowników objętych ubezpieczeniem, stanowiącą załącznik do polisy ubezpieczeniowej. Składka na ww. ubezpieczenie uzależniona była od ilości osób objętych ubezpieczeniem (a nie od konkretnych pracowników nim objętych). Spółka miała wątpliwości, czy w tym przypadku składka roczna na ubezpieczenie kierowców wykonujących zagraniczne podróże służbowe, ustalana od jednej osoby, stanowi przychód każdego pracownika - kierowcy z tytułu stosunku pracy określonego w art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF, a tym samym, czy podlega ona opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Spółka uznała, że składki na ww. ubezpieczenie nie spełniają warunków określonych w art. 12 ust. 1 ww. ustawy, ponieważ nie jest możliwe przyporządkowanie składki do konkretnych pracowników zatrudnionych w okresie ubezpieczenia. W związku z tym - jej zdaniem - po stronie pracowników przychód nie powstaje. Z tym stanowiskiem nie zgodził się jednak ani organ podatkowy, ani też WSA i NSA, który ostatecznie sprawę tę rozstrzygał.

NSA przywołał uchwałę Izby Finansowej NSA z 24 października 2011 r., sygn. akt II FPS 7/10 w sprawie pakietów medycznych, w której uznano, że sama możliwość skorzystania ze świadczenia powoduje powstanie przychodu w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF. Rozważania zawarte w tej uchwale - zdaniem NSA - mają zastosowanie również do nieodpłatnego świadczenia związanego z wykupieniem przez pracodawcę ubezpieczenia kierowców w podróży zagranicznej (OC, leczenie, assistance). Ostatecznie NSA uznał:

"(...) Zapłata składki przez pracodawcę za pracownika stanowi (...) wymierną korzyść dla tego ostatniego z tytułu zawarcia na jego rzecz umowy ubezpieczenia. W zamian za uiszczoną przez pracodawcę składkę pracownik uzyskał ochronę ubezpieczeniową. Prowadzi to do wniosku, iż co do zasady, możliwe jest rozpatrywanie uzyskanej przez pracowników Spółki ochrony ubezpieczeniowej w kategoriach przychodu ze stosunku pracy w formie nieodpłatnego świadczenia otrzymywanego już w momencie uiszczenia składki i rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej, którego wartość odpowiada wysokości uiszczonej składki ubezpieczeniowej.

Okoliczność, że umowa ubezpieczenia nie wymienia imiennie konkretnych, objętych nią osób, nie sprawia, iż nie jest możliwe ustalenie tych osób. Indywidualizacja osób, których dotyczy ubezpieczenie, nie następuje poprzez zajście wypadku objętego umową ubezpieczenia, lecz z chwilą zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej. (...)"

Od redakcji:

Przypominamy, że Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z 31 marca 2011 r., nr DD3/033/205/KDJ/10/PK-1417 uznał, że jeżeli podatnik (pracodawca) wykupuje ubezpieczenie, którego celem jest zabezpieczenie przed ewentualnymi, nieprzewidywalnymi co do wysokości wydatkami związanymi ze zwrotem udokumentowanych kosztów leczenia za granicą, to w istocie zabezpiecza siebie przed ewentualną koniecznością zwrotu z własnych środków kosztów leczenia pracownika poniesionych podczas podróży za granicą. Dlatego też wartość zapłaconej z tego tytułu składki ubezpieczeniowej przez Wnioskodawcę nie stanowi przychodu pracownika (osoby niebędącej pracownikiem), w rozumieniu ustawy o PDOF. Pamiętajmy jednak, że jest to interpretacja indywidualna (a nie ogólna) i nie ma mocy obowiązującej dla organów podatkowych. Ponadto, dotyczy ona wyłącznie polis chroniących przed ewentualnymi kosztami leczenia.

Pomimo ww. interpretacji Ministra Finansów, organy podatkowe nie zmieniły zdania. Nadal zazwyczaj uznają, że wykupienie przez pracodawcę polisy i objęcie ochroną ubezpieczeniową pracowników odbywających zagraniczne podróże służbowe stanowi dla tych pracowników przychód podlegający opodatkowaniu. Tak uznał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 14 października 2011 r., nr IBPBII/1/415-666/11/MK oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 20 października 2011 r., nr IPTPB2/415-370/11-4/GG.