Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 35 (862) z dnia 10.12.2014

Zapewnienie posiłku profilaktycznego a wysokość diety za podróż służbową

Wysłaliśmy pracownika w kilkudniową podróż służbową, w trakcie której wykonał on pracę polegającą na naprawie urządzenia przesyłowego. Praca wykonywana była na otwartym terenie i ze względu na związany z tym wysiłek fizyczny pracownikowi zapewniono posiłek profilaktyczny. Poza tym nie zapewniono mu bezpłatnego wyżywienia w czasie podróży. Czy otrzymany posiłek profilaktyczny pomniejsza dietę za dobę podróży?

Wydanie posiłku profilaktycznego pracownikowi przebywającemu w podróży służbowej nie może być ocenione jako zapewnienie przez pracodawcę bezpłatnego wyżywienia w czasie tej podróży. Nie pozwala na to odmienny charakter i przeznaczenie posiłku profilaktycznego. Przysługuje on pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych (art. 232 Kodeksu pracy).

Przypadki, w których pracodawca jest zobowiązany do wydawania wspomnianych posiłków, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279). Na jego podstawie pracodawca zapewnia posiłki profilaktyczne pracownikom wykonującym prace m.in.:

• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2.000 kcal (8.374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1.100 kcal (4.605 kJ) u kobiet,
   
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1.500 kcal (6.280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym, tj. od 1 listopada do 31 marca.

Posiłki profilaktyczne powinny posiadać odpowiedni skład zapewniający wymagane wartości odżywcze (50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów i 15% białek) oraz wartość kaloryczną minimum 1.000 kcal. Po spełnieniu warunków określonych w rozporządzeniu pracownik nabywa prawo do posiłków profilaktycznych bez względu na to, czy pracę, która go do nich uprawnia, wykonuje w swoim stałym miejscu pracy, czy też w trakcie podróży służbowej. Z tytułu tej podróży pracownikowi, któremu pracodawca nie zapewnił bezpłatnych posiłków, przysługuje dieta. Jeżeli posiłki zostały zapewnione tylko częściowo, kwota diety podlega odpowiedniemu zmniejszeniu, na zasadach określonych w § 7 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. poz. 167), dalej: rozporządzenia delegacyjnego.

W nawiązaniu do stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu może się pojawić wątpliwość, czy posiłek profilaktyczny może być potraktowany jako bezpłatny posiłek zapewniony przez pracodawcę w rozumieniu przepisów rozporządzenia delegacyjnego. Powyższy problem był przedmiotem opinii wydanej przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Zgodnie ze stanowiskiem resortu pracy, udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 10 października br., posiłek profilaktyczny nie może być zaliczony na poczet bezpłatnego posiłku zapewnionego przez pracodawcę, a co za tym idzie, nie obniża on kwoty diety. Zdaniem Ministerstwa:

"(…) Odrębnym świadczeniem pracowniczym związanym z wykonywaną pracą w warunkach szczególnie uciążliwych jest uprawnienie do nieodpłatnych posiłków profilaktycznych, które pracodawca jest obowiązany zapewnić na warunkach określonych przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279). W świetle § 1 pkt 1 rozporządzenia posiłki wydawane ze względów profilaktycznych mają formę jednego dania gorącego. Posiłki powinny spełniać wymagania określone w § 2 rozporządzenia, a ich zadaniem jest uzupełnienie wydatku energetycznego osób wykonujących prace związane z wysiłkiem fizycznym oraz w wysokiej lub niskiej temperaturze. Posiłki wydawane są pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie (§ 3 i 6 ust. 1 rozporządzenia).

Z uwagi na charakter i formę posiłków profilaktycznych, o których mowa w ww. przepisach, nie należałoby ich traktować - zdaniem Departamentu Prawa Pracy - jako bezpłatnego posiłku (np. obiadu) w kontekście § 7 ust. 4 i § 14 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej (delegacyjnego - przyp. red.)."